Domotica kan veel voordelen bieden. Door de jaren heen zijn er veel fabrikanten bij gekomen met domotica oplossingen. Maar beginnen met domotica, hoe doe je dat eigenlijk? Je kunt twee kanten op. Ofwel je zoekt één fabrikant uit met een zo goed als kant-en-klaar product, ofwel je bouwt ‘m zelf.
In het eerste geval ga je voor gemak. Alles werkt in één keer. Wel kost het serieus geld. Daarnaast weet je niet exact hoe het werkt en kun je meestal maar zeer beperkt personaliseren.
De tweede optie is het zelf bouwen. Hoewel zelf bouwen (véél) meer tijd kost, weet je precies wat je systeem kan en ben je niet aan één merk gebonden. Dat biedt meer mogelijkheden. Optie twee is een uitdaging die niet voor iedereen is weggelegd. Ik help je alvast wat op weg.
De wildgroei aan domotica fabrikanten kun je als iets positiefs zien, maar ook als iets negatiefs. Zo leveren de meeste fabrikanten geen producten die alle aspecten van huis-automatisering dekken. Zo zit je dus altijd met producten van verschillende fabrikanten opgescheept. Vaak betekent dat ook een wildgroei aan mobiele apps. Elke app voor een ander apparaat. Dat maakt het leven eerder ingewikkelder dan eenvoudiger. Om tot een mooi systeem te komen, dien je de volgende stappen in volgorde te doorlopen:
- Een domotica ontwerp maken
- Een geschikt platform uitzoeken
- Domotica producten uitzoeken
- Bouwen en testen
Een domotica ontwerp maken
De meesten willen meteen beginnen met bouwen en experimenteren. Begrijpelijk natuurlijk, maar vergeet vooral niet om een ontwerp te maken! Domotica kan een verregaande invloed hebben op de manier waarop producten reageren. Dat kan positief zijn, maar ook negatief. Het doel is een huis dat je altijd één stap voor is. In de praktijk heb je een lange weg te gaan tot het zover is. Houd er rekening mee dat de andere personen in huis steeds minder begrip krijgen voor je project als niets meer intuïtief werkt. Meer dan eens heb ik discussies gehad nadat ineens het alarm af ging of de verlichting ’s nachts willekeurig fel ging branden.
Betrouwbaarheid hardware en failsafe
Een ander punt om rekening mee te houden is de hardware waarop het platform gaat draaien. Belangrijker nog: wat als het niet meer draait? Mijn regel: een huis moet handmatig bedienbaar blijven. Het is slim om stil te staan bij de betrouwbaarheid van hardware, maar ook na te denken over een failsafe: wat als de hardware kapot gaat en niet snel te repareren is?
Veel platformen werken prima op een goedkope mini-computer zoals een Raspberry Pi 3B+. Ook ik ben zo begonnen. Raspberry’s zijn erg betrouwbaar gebleken. Door het vele schrijven van sensorwaarden naar de database houden de SD kaartjes het echter niet jaren uit. Iets om rekening mee te houden.
Bij een groot aantal sensoren en automatiseringen wordt wel duidelijk dat een Raspberry grenzen heeft. Een Intel NUC is in zo’n geval een krachtigere oplossing, maar feitelijk kan elke PC voldoen. Zelf draai ik nu een Virtual Machine (Virtualbox) met Home Assistant op een Intel NUC met Windows 10. Mijn tip: begin klein met een Raspberry, leer het platform kennen en ga daarna pas de hardware upgraden. De communies hebben veel ervaring met Raspberry’s: elke vraag die je hebt is al eens gesteld. Wel zo prettig.
Onopvallende domotica
Tot slot is daar nog het interieur zelf. Wifi lampen zijn handig, maar niet altijd mooi. In lampen met een kap werken ze misschien heel aardig, maar zodra het bolletje zelf zichtbaar is werkt een LED-filament lamp misschien beter. Ook sensoren zoals bewegingsmelders zijn geen sierobjecten en wil je dus meestal uit het zicht ophangen. Er zijn veel situaties te bedenken waarin de makkelijke oplossing niet de mooiste is. Ga dus van tevoren door het huis heen om in kaart te brengen waar je wifi-switches wilt aanbrengen, waar slimme lampen toegepast kunnen worden en waar je de bewegingsmelders wilt gaan ophangen. Maak een lijstje zodat je weet welke producten je kunt aanschaffen. Goede domotica is onzichtbaar.
Een geschikt platform uitzoeken
Beginnen met domotica doe je dan ook niet bij het zoeken van producten, maar bij het zoeken van een platform dat producten kan integreren. Voorbeelden van dergelijke (gratis!) platformen zijn Domoticz, OpenHAB en HomeAssistant. Er zijn er nog veel meer. Dergelijke platformen combineren de gegevens en mogelijkheden van allerlei producten in één systeem. Dat heeft als voordeel dat vergaande automatisering mogelijk is én dat je alles in één grafische interface kunt verwerken:
In bovenstaande afbeelding gebruik ik deursensoren van Kerui, bewegingssensoren van Sonoff, een switch met verbruiksmeter van TP-Link, een wifi switch van Sonoff voor een wifi-loze lamp, lampen van Philips (Hue) en Ikea (Tradfri) en een online API om de internetsnelheid te monitoren.
Om tot een geschikt domotica platform te komen is het van belang om te weten wat je wilt. Alle platformen hebben sterktes en zwaktes die mede afhankelijk zijn van de producten die je met elkaar wilt integreren. Houd er rekening mee dat gebruiksvriendelijke platformen vaak alsnog specialistische kennis vergen als je een erg specifieke oplossing wilt realiseren. Ook de grootte van de community, installatiegemak en configuratiemogelijkheden zijn het overwegen waard. In dit artikel worden Home Assistant, OpenHAB en domoticz met elkaar vergeleken.
Domotica producten uitzoeken
Als de keuze voor een platform is gemaakt, kun je beginnen met domotica producten uitzoeken. Hier komt het lijstje uit de eerste stap goed van pas. Niet alle producten werken goed/handig samen met alle platformen. Het is dus slim om vooraf per product de compatibiliteit te controleren.
Houd er ook rekening mee dat producten allerlei verschillende verbindingstypen en communicatie protocollen gebruiken: wifi, RF (433Mhz), IR (Infrared), Z-wave/zigbee. Producten zoals slimme lampen hebben vaak een “bridge” nodig om bestuurd te worden. Zo’n extra kastje werkt dan op wifi, maar de lampen zelf communiceren via bijvoorbeeld zigbee. Een Raspberry ontvangt uit zichzelf geen IR, RF of Z-wave signalen. Ook daar zijn extra apparaatjes voor nodig die de signalen kunnen verzenden en/of ontvangen. Simpelweg even zoeken via Google of Youtube biedt meestal al snel de juiste inzichten om tot een goed resultaat te kunnen komen. Kijk ook eens onderaan mijn artikel over domotica producten met de beste prijs/kwaliteit verhouding.
Bouwen en testen
Tijd om het plan tot uitvoer te brengen. Mijn tip: doe alles één voor één en neem de tijd. Begin met de integratie van producten die je het eerst nodig hebt. Bijvoorbeeld de verlichting. Test elk component uitvoerig voordat je aan de volgende integratie begint. Vergeet het systeem ook niet regelmatig te backuppen.
“Beginnen met domotica” lijkt te suggereren dat er ook een eind moet zijn. In de praktijk zal je merken dat dit niet het geval hoeft te zijn. Je gaat continu op zoek gaat naar nieuwe verbeteringen en toevoegingen om het huis nóg beter te maken. Domotica verandert razendsnel en wordt door groeiende concurrentie ook steeds betaalbaarder. Met de flexibele platformen die nu beschikbaar zijn is de tijd gekomen dat iedereen kan beginnen met domotica.