Het is verleidelijk om zelf ook te beginnen aan een domotica project voor je huis als je al die filmpjes op Youtube bekijkt. Zodra je gaat zoeken naar onderdelen, basisstations en protocollen komt je er al snel achter dat er nogal veel keuze is. Je moet voorkomen dat je verdrinkt in de grote hoeveelheid informatie dat op het internet rondzwerft. Wil jij ook je huis goedkoop automatiseren? Lees dan vooral verder.
Aan welke eisen moet jouw systeem voldoen?
Voordat je in de materie duikt moet je goed nadenken over de eisen die je stelt aan de domotica. En dan bedoel ik niet alleen functioneel. De eisen die ik voorafgaand aan mijn domotica project stelde waren als volgt:
- Het systeem dient betrouwbaar te werken;
Een systeem dat telkens uitvalt wordt snel irritant en heeft dus geen bestaansrecht op de lange termijn. - Het systeem dient flexibel te zijn;
Een huisindeling verandert in de loop der tijd. Soms komen er componenten bij, soms verdwijnen er componenten en soms verplaatsen componenten. - Het systeem werkt met diverse protocollen en standaarden;
Door niet vast te zitten aan een (duur) merk of standaard ben je vrij om op koopjes te jagen. Zo kun je een huis goedkoop automatiseren. - Het systeem is open-source en heeft een grote community.
Een open-source systeem die door een grote community wordt ondersteund biedt vele voordelen ten opzichte van een dichtgetimmerd platform. Onder andere als het gaat om ondersteuning en foutoplossing.
Een huis goedkoop automatiseren doe ik altijd met deze eisen in het achterhoofd. Goedkoop is voor mij het product met de laagste prijs dat aan bovenstaande eisen voldoet.
Het ultieme basisstation: Home Assistant
Home Assistant is in vele opzichten dé oplossing als het gaat om een huis goedkoop automatiseren. Met Home Assistant, ook wel Hass, Hass.io of Hassio genoemd, voldoe je meer dan ruimschoots aan bovenstaande eisen. Home Assistant is gratis en bevat geen advertenties of andere nare verrassingen. De applicatie is geschreven in Python en werkt dus het beste op een Linux systeem. Veruit de meeste mensen installeren Home Assistant op een Raspberry Pi, zo ook ikzelf. Een Raspberry Pi 3B+ is het meest geschikt omdat dit model het meeste geheugen en rekenkracht biedt. Qua prijs moet je denken aan zo’n €37,-. Vergeet het SD kaartje van minimaal 16GB niet!
Installatie en configuratie
Bij de installatie moet je voor Hass.io kiezen. Dat is een image (die je op een SD kaart moet branden) met dockers. Dit hoeft je niks te zeggen. Het biedt vele extra mogelijkheden waar je later profijt van hebt. Kies in het geval van een Raspberry Pi 3B+ voor de 32 bit installatie. Ik heb bij de installatie van de image vrij veel problemen gehad met het instellen van een WiFi verbinding. Mijn advies is dan ook om de Raspberry Pi altijd via LAN in het netwerk te plaatsen. Dit komt ook de betrouwbaarheid ten goede. Verder is het een kwestie van de stappen volgen: het branden van de image op de SD kaart, de Raspberry Pi met LAN kabel en SD kaart erin aanzetten en vervolgens wachten. Het is niet nodig om een scherm aan te sluiten.
Hass.io heeft een webinterface die via een computer of mobiel apparaat te benaderen is. Vaak werkt de opgegeven link “http://hassio.local:8123/” prima. Mocht dat niet zo zijn, log dan in op de router die binnen het netwerk de IP adressen uitdeelt (hulp nodig?). Zoek bij “verbonden apparaten” naar de Raspberry Pi, en noteer het IP adres (meestal 192.168.#.#). Browse vervolgens naar “http://<IP-adres>:8123/”. De webinterface zou vervolgens beschikbaar moeten zijn.
Het volgende filmpje bevat duidelijke instructies over het installeren en configureren van Hass.io:
Bovenstaande Youtuber is een geschikte bron van informatie, ook voor gevorderden. Mijn tip is om zijn filmpjes zeker even te bekijken.
Essentiële Hassio addons
Hassio is uitbreidbaar met allerlei handige addons. Die addons voegen vaak extra functionaliteiten toe. De volgende addons kan ik aanbevelen:
- Configurator
Deze addon geeft toegang tot de configuratie bestanden van Hassio. Essentieel bij het installeren van domotica componenten die niet standaard herkend en geïnstalleerd kunnen worden. Dit is de eerste addon die je geïnstalleerd moet hebben. - Let’s Encrypt
Het is mogelijk om Hassio ook buiten je lokale netwerk te bereik. Let’s Encrypt verzorgt een veilige verbinding door alle communicatie tussen jou en Hassio te versleutelen door middel van een SSL certificaat. Er zijn veel tutorials beschikbaar die aangeven hoe je dit moet instellen. Behalve via duckDNS kun je ook je eigen domeinnaam gebruiken om Hassio te bereiken. Vergeet ook niet om de juiste poort in de router open te zetten. - Node-RED
Node-RED is een alternatieve manier om automatisering tussen de verschillende domotica componenten mogelijk te maken. Door middel van flowcharts met verschillende functieblokken kun je op een inzichtelijke manier automatiseren.
Componenten uitzoeken
Hass.io ondersteunt standaard vele domotica producten. Om maar even een voorbeeld te noemen: de Philips Hue bridge wordt direct herkend en kan met één druk op de knop worden toegevoegd. Hetzelfde geldt voor IKEA’s Tradfri producten. Maar ook apparaten zoals weermeters, mediaspelers, elektronische sloten, deur- en raamsensoren en nog vele andere producten kunnen worden aangesloten. Online diensten zoals buienradar kunnen vaak ook worden gekoppeld. Niet alle producten worden automatisch herkend en toegevoegd, sommige producten moeten handmatig worden ingesteld.
Z-wave
Z-wave is samen met ZigBee een van de meest gebruikte protocollen voor domotica toepassingen. Hoewel Z-wave producten vaak niet goedkoop zijn, schijnt het wel de betrouwbaarste keuze te zijn. Het protocol is gebruikt zeer weinig energie door alle apparaten in een slaapstand te zetten. Eens in de zoveel tijd wordt het apparaat wakker om metingen te verrichten. Die metingen worden verstuurd naar het basisstation en vervolgens wordt de slaapstand weer ingezet. Als het basisstation niet bereikt kan worden doordat de afstand te groot is, worden andere Z-wave componenten gebruikt als doorgeefluik. Het uitbreiden van een Z-wave netwerk met meer componenten zorgt dus uiteindelijk voor een betere dekking. Een huis goedkoop automatiseren lukt niet als je alleen maar Z-wave producten aanschaft. De componenten zijn behoorlijk aan de prijs. Daarnaast zijn mijn ervaringen met Z-wave niet erg positief. Ikzelf heb veel problemen ervaren met de Fibaro Wallplug die telkens uitviel (er is een beter alternatief voor de helft van het geld, zie onderaan het artikel!).
Om Z-wave componenten te kunnen gebruiken heb je een Z-wave USB stick nodig die de signalen kan ontvangen en versturen. Zelf gebruik ik daarvoor de Zwave.me USB stick (zwart en klein). Onderstaande video bevat alle informatie die je nodig hebt om te beginnen met Z-wave:
Goedkope alternatieven
Bij een huis goedkoop automatiseren moet je altijd rekening houden met de kwaliteit van de componenten. Mijn tip: als iets te mooi lijkt om waar te zijn is het dat meestal ook. Protocollen als Z-wave zijn over het algemeen erg prijzig. je doet er goed aan om bij goedkope producten op basis van Z-wave een aantal vraagtekens te plaatsen. Een goedkoper protocol is het RF-protocol dat werkt op basis van 433Mhz signalen. Home Assistant heeft een RF bridge met een zender en ontvanger nodig om te kunnen communiceren met de apparaten.
Bridges en hubs
Voor RF 433Mhz producten kan ik de Sonoff RF Wifi bridge aanbevelen. De bridge ontvangt RF signalen van bijvoorbeeld een deurbel, draadloze deursensoren en bewegingsmelders. Die signalen kunnen eenvoudig worden uitgelezen en vervolgens worden verwerkt in automatiseringen.
Verlichting
Voor verlichting raad ik je aan om niet verder te kijken dan bij IKEA. De slimme lampen van de IKEA worden verkocht onder de naam Tradfri en zijn vergeleken met Philips Hue lampen een stuk goedkoper. Daarnaast vind ik het warme licht van de IKEA lampen prettiger. Home Assistant ondersteunt de IKEA Tradfri bridge standaard, dus installatie is een peulenschil.
Omdat IKEA geen kleurlampen aanbiedt zou ik daarvoor naar Philips Hue kijken. Een flink stuk duurder dan de IKEA lampen, maar kwalitatief het beste van het beste. Als je een Philips Hue bridge hebt kun je Ikea lampen eenvoudig toevoegen. Zo kun je dus ook IKEA lampen aansturen met een Hue schakelaar.
Bewegingsmelders
Ik kan de Sonoff PIR2 bewegingsmelders aanraden. Deze zijn goedkoop, werken op basis van RF signalen en zijn uit te lezen met bijvoorbeeld de Sonoff RF Wifi bridge.
Wallplugs en tussenstekkers
Om apparaten zonder draadloze bediening toch aan te kunnen zetten zijn wallplugs ideaal. Dit zijn tussenstekkers met een op afstand bedienbare switch. Soms bevat zo’n wallplug nog meer functies, zoals het monitoren van stroomverbruik. Helaas zijn de meeste wallplugs ook erg duur. IKEA heeft momenteel een tussenstekker die zo’n €15,- per stuk kost. Voor de handige mensen is er echter een alternatief in de vorm van een Sonoff S20 (zo’n €9,-). Deze werkt niet out-of-the-box met Home Assistant, maar dient eerst andere firmware te krijgen. Dat klinkt moeilijker dan het is. Prijstechnisch gezien kun je het beste je huis goedkoop automatiseren met de Sonoff.
Mocht je het energieverbruik realtime willen monitoren, kijk dan eens naar de TP-link HS110. Met €30 is ie een stukje duurder dan de IKEA en Sonoff tussenstekker, maar nog altijd de helft van de prijs van een Fibaro wallplug. Mijn ervaring met deze tussenstekker is erg positief. Het werkt bij mij stabieler en betrouwbaarder dan een Z-wave component. Installatie is ook nog eens eenvoudiger.
Switches
Een van de goedkoopste switches is de Sonoff Basic switch. Deze werkt op basis van wifi, maar moet voor compatibiliteit met Home Assistant eerst met andere software worden geflasht. Youtube staat vol met tutorials. Deze switch kan gebruikt worden voor tal van toepassingen. Zo heb ik deze switch achter de stekker van een statieflamp met een LED-filament lichtbron gezet. De lichtbron zelf bevat geen wifi, maar zo is de lamp alsnog draadloos te besturen. De switch bevat ook een knop om handmatig te schakelen.
Afstandbedieningen en inbouwschakelaars
Switches van bijvoorbeeld de IKEA kunnen voor de besturing van allerlei apparaten worden gebruikt via Home Assistant. Die switches zijn echter nog best aan de prijs en persoonlijk vind ik ze niet mooi. De switches van Hue kunnen behalve Hue lampen ook IKEA lampen aansturen. Op het gebied van inbouw schakelaars bieden de Sonoff T1 wifi schakelaars de beste prijs/kwaliteit verhouding.
IP camera’s
Hier verwacht ik binnenkort ervaring mee op te doen. Het artikel zal daarop worden aangepast.
Weerstations
Ik gebruik de integratie met de Darksky API om het actuele weer en voorspellingen te zien op mijn interface.
Deur- en raamsensoren
Bij deur- en raamsensoren is het belangrijk om op te letten welke signalen ze versturen. Vaak geven de sensoren op basis van het RF protocol hetzelfde signaal op het moment dat een deur open en dicht gaat. Het is dan niet mogelijk om te bepalen of een deur nog open staat of niet. Mijn keuze is daarom op de Kerui D026 gevallen. Dit is een “two way sensor” die bij zowel open als dicht een ander signaal afgeeft. Tevens zit er een alarmsignaal in voor als een sensor van het kozijn wordt verwijderd én waarschuwt de sensor met een vierde signaal voor een lage batterijspanning.